Strona bierna i jej poprawne zastosowanie

„Samochód został umyty przez mamę” to znany przykład użycia strony biernej (passive voice) w języku polskim. Oczywiście nie brzmi to tak naturalnie jak zdanie: „Mama umyła samochód” i nie sposób nie zauważyć, że dysponując innymi bezpodmiotowymi konstrukcjami, jak np. „zrobiono” czy „umyto,” Polacy nie używają strony biernej na co dzień. Natomiast osoby anglojęzyczne, które nie mają tak wielu wariantów zdań bezpodmiotowych do wykorzystania, bardzo często budują swoje wypowiedzi właśnie przy pomocy strony biernej.

Dlaczego używamy strony biernej?

Podczas przekształcania zdania na stronę bierną, to co stoi w stronie czynnej po czasowniku (dopełnienie), staje się podmiotem. Podmiot może zostać całkowicie wyrzucony ze zdania w stronie biernej, zwłaszcza wtedy, gdy nie wiemy, kto jest wykonawcą danej czynności, jest to nieważna informacja lub oczywista (wynika z kontekstu wypowiedzi).

The fire was put out. (Ogień został ugaszony – oczywiście przez strażaków.)

Czasem nie chcemy „wytykać palcami,” że ktoś coś zrobił lub też tego nie zrobił. W takim wypadku strona bierna zabrzmi uprzejmiej i łagodniej. Porównajmy te dwa zdania:

You haven’t washed the car! (Nie umyłeś samochodu – strona czynna)

The car hasn’t been washed! (Samochód nie został umyty/ Nie umyto samochodu – strona bierna)

Gdy skupiamy się na czynności, a nie na jej wykonawcy:

Hundreds of houses have been flooded. (Setki domów zostało zalanych)

Budowa strony biernej

Budowa zdania w stronie biernej jest uzależniona od czasu, jakiego chcemy użyć, jednak niektóre elementy są niezmienne. Tymi elementami są czasownik być (to be) oraz występujący po nim czasownik w trzeciej formie (past participle) lub z końcówką -ed (jeśli jest regularny). Co więcej, zawsze dopełnienie zdania w stronie czynnej staje się podmiotem w stronie biernej. Prześledźmy, jak to wygląda w różnych czasach:

Present Simple:

I clean the house every day. → The house is cleaned every day. (Czyszczę dom każdego dnia. → Dom jest czyszczony każdego dnia.)

Present Continuous:

She is cleaning the house now. → The house is being cleaned now. (Ona czyści dom teraz. → Dom jest teraz czyszczony.)

Present Perfect:

She has done the homework. → The homework has been done. (Ona zrobiła pracę domową. → Praca domowa została zrobiona.)

Past Simple:

I found the letter. → The letter was found. (Znalazłam list. → List został znaleziony.)

Past Continuous:

We were cleaning the house. → The house was being cleaned. (Czyściliśmy dom. → Dom był czyszczony.)

Past Perfect:

I had cleaned the house. → The house had been cleaned. (Wyczyściłem dom. → Dom został wyczyszczony.)

Going to:

I’m going to clean the house. → The house is going to be cleaned. (Mam zamiar wyczyścić dom. → Dom zostanie wyczyszczony.)

Future Simple:

We will clean the house. → The house will be cleaned. (Wyczyścimy dom. → Dom zostanie wyczyszczony.)

Future Continuous:

We will be cleaning the house. → The house will be being cleaned. (Będziemy czyścić dom. → Dom będzie czyszczony.)

Future Perfect:

We will have cleaned the house by 4 pm. → The house will have been cleaned by 4pm. (Do 16 posprzątamy dom. → Dom będzie posprzątany do 16.)

Czasowniki modalne

Po czasownikach modalnych zawsze używamy bezokolicznika bez „to” (bare infinitive), a w stronie biernej tym bezokolicznikiem będzie czasownik „być” (be). Po nim, jak i w przykładach wyżej, należy użyć czasownika w 3 formie lub z końcówką -ed. Prześledźmy kilka przykładów:

He must write an email. → An email must be written. (On musi napisać maila. → Mail musi zostać napisany.)

She should water the plants. → The plants should be watered. (Ona powinna podlać rośliny. → Rośliny powinny zostać podlane.)

I have to see this film! → This film has to be seen! (Muszą zobaczyć ten film. → Ten film trzeba zobaczyć!)

We might find it. → It might be found. (Może to znajdziemy. → Może to zostanie znalezione.)

By me/him/her…

Aby uwzględnić wykonawcę czynności w zdaniu w stronie biernej, używamy przyimka „by” + imię/rzeczownik/zaimek w dopełnieniu (me/you/him/her/it/us/them).

The homework has been done by me. (Praca domowa została zrobiona przeze mnie.)

The house was cleaned by Lidia yesterday. (Dom został posprzątany przed Lidię wczoraj.)

The chocolate has been eaten by my brother. (Czekolada została zjedzona przez mojego brata.)

Komu? Czemu?

Po niektórych czasownikach występują dwa dopełnienia – bliższe (kogo? co?) i dalsze (komu? czemu?). W takim przypadku zazwyczaj możemy jedno albo drugie przenieść w miejsce podmiotu, np.:

He gave her these flowers. (On dał jej te kwiaty) – strona czynna (active voice)

These flowers were given to her by him. (Te kwiaty zostały jej dane przez niego) – strona bierna (passive voice)

She was given these flowers by him. (Ona dostala te kwiaty od niego) – strona bierna (passive voice)

Powyżej możemy zaobserwować następujące zmiany:

jeśli zdanie zaczynamy od dopełnienia bliższego (these flowers), to przed dopełnieniem dalszym (her) stawiamy zaimek „to”;
jeśli zdanie zaczynamy od dopełnienia dalszego, to zaimek w dopełnieniu strony czynnej staje się w stronie biernej podmiotem, a co za tym idzie, jego forma ulega zmianie (her – she).

It is said that…

Strony biernej możemy również użyć w celu głoszenia ogólnie przyjętych poglądów. Zamiast podmiotu”people” możemy posłużyć się następującymi konstrukcjami:

It is said that he is a liar. (Mówi się/Mówią, że jest kłamcą.)

He is said/known to be a liar. (Mówi się, że jest kłamcą.)

It is believed to be true. (Wierzy się, że to prawda.)

It is expected to be true. (Oczekuje się, że to prawda.)

He is reported to have escaped. (Poinformowano, że uciekł.)

Jak to wszystko zapamiętać?

Mam nadzieję, że ten wpis będzie dla Ciebie pomocny i że poprawne zastosowanie strony biernej nie jest już dla nikogo tajemnicą. Jak już zostało wcześniej wspomniane, ta konstrukcja jest powszechnie stosowana w języku angielskim. A Ty często korzystasz z niej podczas mówienia? Mam nadzieję, że od teraz już będziesz. 🙂 A jeśli obawiasz się, że potrzebujesz trochę bardziej to przećwiczyć to zapraszam Cię do zapoznani się z e-booków Angielska Gramatyka i Angielskie Czasy w Pigułce od Speaking House. Ułożyliśmy setki stron przydatnych ćwiczeń, opracować teoretycznych, fiszek, poradników oraz tematów do konwersacji. Znajdziesz tam rozdział Reported Speech, gdzie bardzo dokładnie tłumaczymy i pomagamy nauczyć się tego tematu! Możesz dowiedzieć się więcej klikając w ten link: https://speakinghouse.pl/ksiazkagramatyka/. Polecam i do zobaczenia w kolejnym poście