Tajniki reported speech, czyli co musisz wiedzieć o mowie zależnej…

Reported speech, czyli mowa zależna, jest powszechnie używana w języku angielskim, zarówno w mowie, jak i w piśmie. Znajomość czasów gramatycznych (szczególnie ich konstrukcji!) jest tu niezbędna, gdyż używanie reported speech wymaga od nas wykonywania wielu manewrów z ich użyciem. Ale bez obaw! Nie ma tu nic skomplikowanego, o czym przekonacie się za chwilę.

 

Do czego jest nam potrzebna mowa zależna?

Kiedy używamy reported speech? Gdy chcemy powiedzieć, co ktoś inny powiedział, bez przytaczania jego słów. Możemy zawsze zacytować daną osobę (tzw. direct speech):

• Mary said, “I won’t eat dinner with him! I hate him!” 

 

To samo zdanie możemy przekazać rozmówcy, używając reported speech:

• Mary said (that) she wouldn’t eat dinner with him and that she hated him. 

 

Najczęściej będziemy korzystać ze wzoru: X said (that)/ X told somebody (that)… Jak widzicie powyżej, that jest opcjonalne i w tych zdaniach możemy je pominąć. Ogólny wzór zdania prezentuje się następująco:

 

Osoba + said that/said to me that/told me that + osoba + czasownik w odpowiedniej formie + reszta zdania

 

 

Zmiany w czasach 

W poprzednich przykładach Waszej uwadze zapewne nie umknęło, że zmianie uległy też czasy – w przykładach powyżej nagle won’t zmieniło się w wouldn’t i hate w hated. Dlaczego? Ponieważ to zdanie mogło być powiedziane kilka dni po tym, jak powiedziała je Mary (albo nawet rok, czy 10 lat!), Wobec tego, czas który jest w pierwszym zdaniu może nie mieć już zastosowania kiedy o nim mówimy. W mowie zależne bezpiecznie jest zawsze zastosować następujące zmiany: 

 

present simple → past simple	Mary said, “I like going to the cinema.” (Mary powiedziała: „Lubię chodzić do kina”.) Mary said that she liked going to the cinema.(Mary powiedziała, że lubi chodzić do kina.)
present continuous → past continuous	Mary said, “I’m doing the dishes now.” (Mary powiedziała: „Zmywam naczynia teraz.” Mary said that she was doing the dishes. (Mary powiedziała, że zmywa naczynia)
present perfect → past perfect	Mary said, “I have never been to Iceland.”(Mary powiedziała: „Nigdy nie byłam na Islandii”.) Mary said that she had never been to Iceland.(Mary powiedziała, że nigdy nie była na Islandii.)
present perfect continuous → past perfect continuous	Mary said, “I have been playing tennis for 12 years.”(Mary powiedziała: „Gram w tenisa od 12 lat”.) Mary said that she had been playing tennis for 12 years. (Mary powiedziała, że gra w tenisa od 12 lat.)
past simple → past perfect (tu zmiana nie jest konieczna: możemy zostawić past simple, ale past perfect znacznie lepiej oddaje sekwencję wydarzeń)	Mary said, “I was there!”(Mary powiedziała:  „Byłam tam!”) Mary said that she had been there.(Mary powiedziała, że tam była.)
past continuous → past perfect continuous	Mary said, “I was doing the dishes at 8.”(Mary powiedziała:  „Zmywałam naczynia o 8.”) Mary said that she had been doing the dishes at 8. (Mary powiedziała, że zmywała naczynia o 8.)
past perfect → past perfect już dalej w przeszłość nie damy rady 😉 past perfect continuous → past perfect continuous	Harry said, “I had never been happier.”(Harry powiedział:  „Nigdy wcześniej nie byłem szczęśliwszy”.) Harry said he had never been happier. (Harry powiedział, że nigdy nie był szczęśliwszy.)
future simple (will) → would	Emma said, “I will never marry you!” (Emma powiedziała:  „Nigdy za Ciebie nie wyjdę!”) Emma said that she would never marry you. (Emma powiedziała, że nigdy za ciebie nie wyjdzie/że nigdy by za ciebie nie wyszła.)
future continuous → tu podobnie, tylko will zmieni się na would	Emma said, “At this time tomorrow I will be lying on the beach.” (Emma powiedziała: “O tej porze jutro będę leżała na plaży.”) Emma said that at that time the next day she would be lying on the beach.  (Emma powiedziała, że o tej porze następnego dnia będzie leżała na plaży.)
future perfect/future perfect continuous →  tutaj również tylko will zmieni się na would	Harry said, “By tomorrow I will have finished reading.”(Harry powiedział: “Do jutra skończę czytać.”) Harry said that by the next day he would have finished reading. (Harry powiedział, że do jutra skończy czytać.) Emma said, “By next month I will have been reading this book for two months.”(Emma powiedziała: “W przyszłym miesiącu będę już czytać tę książkę dwa miesiące.”) Emma said that by the following month she would have been reading that book for two months. (Emma powiedziała, że w przyszłym miesiącu miną dwa miesiące odkąd czyta tą książkę.)

 

On czy ja?

Czy tylko czasy ulegają zmianie? Naturalnie – nie. Musimy również wziąć pod uwagę zaimki i okoliczniki czasu. Jeśli o zaimkach mowa, to tu zmiany mają czysto logiczne uzasadnienie. Mianowicie, jeśli Emma mówi, że skończy czytać książkę, to powie: „I finished..”, a zatem w reported speech ten zaimek zmieni się na „she finished..”. (Ona powiedziała, że ONA skończy czytać). Przykłady możecie zobaczyć poniżej:

 

• Harry said, “By tomorrow I will have finished reading.” → Harry said that by the next day he would have finished reading.
• He said „We will visit you tomorrow” → He said they would visit me tomorrow.
• He said  „You have a nice house” → He said that we had a nice house.

 

 

Mój czy twój?

Gdy mówimy o przynależności, analogicznie musimy zaimek dopasować do perspektywy osoby, która używa reported speech. Tak więc zdanie skierowane do mnie: 

 

• She said, “I love your scarf!” → She said that she loved my scarf.
• He said, „Our company is expanding.” → He said that their company was expanding. 
• She said, „My dog likes your cat” → She said that her dog likes my cat.

 

Okoliczniki czasu

Zawsze musimy pamiętać, że ramy czasowe kiedy mówimy co ktoś powiedział mogą być nieco inne. Zmiany dotyczące okoliczników czasu są następujące: 

 

• last (month, week, Saturday) → the month/week before lub the previous Saturday/month etc.
• this month → that month (w tym miesiącu → w tamtym miesiącu)
• at the moment → at the time (w tej chwili → w tamtej chwili)
• today → that day (dziś → tego dnia)
• now → then (teraz → wtedy)
• five years ago → five years before (pięć lat temu → 5 lat wcześniej)
• yesterday → the day before/the previous day (wczoraj → dzień wcześniej, poprzedniego dnia)
• tomorrow → the following day/the next day (jutro → następnego dnia)
• next day → the next day/the following day (następnego dnia → następnego dnia)
• the day after tomorrow → two days later (pojutrze → dwa dni później) 

 

 

Czy te zmiany są zawsze konieczne? Nie, ale zawsze są dozwolone. Jak zapewne zauważyliście, te zmiany zabezpieczają nas przed okłamaniem naszego rozmówcy. Jeśli w poniedziałek Harry powie mi, że we wtorek idzie do sklepu, a ja powiem o tym w środę Emmie, zmiany MUSZĘ zastosować:

 

• Harry said, “I will go to the shop tomorrow.” (poniedziałek)
• I said to Emma, “On Monday Harry said he would go to the shop the next day.” (środa)

 

 

W momencie, gdy przekazuję tę informację, Harry już był w sklepie. Jeśli powiem, że pójdzie do niego jutro, informacja przeze mnie przekazana mija się z prawdą. Ale! Jeśli mówię o tym Emmie w poniedziałek, mogę te zmiany zastosować lub zostawić oryginalne czasy (sytuacja się nie zmieniła). 

 

• I said to Emma, “Harry said today that he will (or would) go to the shop tomorrow.” (Powiedziałam Emmie: “Harry powiedział, że pójdzie jutro do sklepu.” → jeszcze do niego nie poszedł.) 

 

Czasowniki modalne 

 

Zmianie ulegają również niektóre czasowniki modalne: 

• can → could
• may → might
• must → must/had to
• has/have to → had to
• be supposed to do sth → was/were supposed to do sth 

 

Czasownikami modalnymi, które nie ulegają zmianom są: might, should, ought to, would, could, had better. Poniżej możecie znaleźć przykłady zdań ze zmianami:

 

• She said, “I can help you.” (Powiedziała: “Pomogę ci.”) → She said that she could help me. (Powiedziała, że mi pomoże.)
• They said, „We are supposed to do this.” (Powiedzieli: „My mamy to zrobić”) → They said that they were supposed to do this.
• He said: „It may rain.” (Powiedział: „Może padać.”) → He said that it might rain. (On powiedział, że może padać.) 

 

Rozkazy

Tu konstrukcja nie wymaga cofania się w czasie, gdyż używamy trybu rozkazującego. 

Osoba + told + zaimek w dopełnieniu/osoba + (not) to + bezokolicznik + reszta zdania

 

• He said, “Go.” → He told her to go. (Kazał jej iść.)
• She said, “Buy me some flowers.” → She told Anna to buy her some flowers. (Kazała Annie kupić sobie kwiaty.)

 

W przeczeniach używamy not to + infinitive:

• He said, “Don’t go.” → He told her not to go. (Powiedział jej, żeby nie szła.)
• She said, “Don’t buy any flowers.”  → She told me not to buy any flowers. (Powiedziała mi, żebym nie kupował kwiatów.)

 

Tak czy nie?

W pytaniach typu tak/nie (zaczynających się od czasownika posiłkowego), będziemy używać słówka if (“czy”). Tu również obowiązują nas zasady cofania czasów, tak jak w zdaniach twierdzących. Ponadto, obecna w pytaniach inwersja znika, a zatem będziemy posługiwać się tu konstrukcją zdania twierdzącego, odpowiadającą czasowi, do którego musimy się cofnąć. Głównie będziemy tu używać czasownika ask (“pytać”) jako reporting verb. Konstrukcję i przykłady znajdziecie poniżej:

 

Podmiot + asked + if + podmiot + czasownik w odpowiednim czasie (posiłkowy i główny/tylko główny) + reszta zdania

 

• She asked, “Do you like flowers?” (Spytała: “Lubisz kwiatki?”) → She asked if I liked flowers.  (Spytała, czy lubię kwiatki.)
• He asked, “Does she go to work?” (Zapytał: “Czy ona chodzi do pracy?”) → He asked if she went to work. (Zapytał czy ona chodzi do pracy.)

 

Pytania opisowe:

W pytaniach opisowych, czyli rozpoczynających się zaimkiem pytającym (what, why, what time, how etc.), ten zaimek pytający stosujemy zamiast if. Reszta jest taka sama, jak w pytaniach typu tak/nie. Tutaj również pamiętamy o cofaniu czasu i likwidacji inwersji.  

 

Podmiot + reporting verb + question word used in the direct question (why, what time, what, when, how… ) + podmiot + czasownik + reszta zdania

 

• He asked, “What time does your train leave?” (Zapytał: “O której odjeżdża twój pociąg?”) → He asked what time my train left. (Zapytał, o której odjeżdża mój pociąg.)
• She asked, “Why did you leave?” (Zapytała: “Dlaczego wyjechałaś?”) → She asked why I had left. (Spytała, czemu wyjechałam.)

 

A na koniec..

Mam nadzieję, że od tej pory używanie reported speech będzie dla Was przyjemnością! You see? The Devil is not as black as he’s painted! (Widzicie? Nie taki diabeł straszny, jak go malują!) 😉 Jeśli chcesz jednak dokładnie przećwiczyć zarówne ten jak i inne działy angielskiej gramatyki, zapraszam Cię do zapoznania się z zestawem e-booków Angielska Gramatyka i Angielskie Czasy w Pigułce od Speaking House. Ułożyliśmy setki stron przydatnych ćwiczeń, opracować teoretycznych, fiszek, poradników oraz tematów do konwersacji. Znajdziesz tam rozdział Reported Speech, gdzie bardzo dokładnie tłumaczymy i pomagamy nauczyć się tego tematu! Możesz dowiedzieć się więcej klikając w ten link: https://speakinghouse.pl/ksiazkagramatyka/. Polecam i do zobaczenia w kolejnym poście